Chciałbym rozpocząć od aktualnych spraw. Na czym polega Program „Nowa Energia”, do kogo jest skierowany i jaki jest jego budżet?
„Nowa Energia” jest pierwszym tego typu programem w Polsce, wspierającym rozwój innowacyjnych technologii energetycznych. Ma na celu podniesienie poziomu innowacyjności gospodarki przez wsparcie wdrożenia projektów w zakresie nowoczesnych technologii energetycznych, ukierunkowanych na rozwój bezemisyjnej energetyki, bezemisyjnego przemysłu, jak również rozwiązań systemowych pozwalających na uzyskanie maksymalnej efektywności wytwarzania, zagospodarowania oraz wykorzystania energii.
Program z budżetem 2,5 mld zł będzie działał w sześciu obszarach: plusenergetycznych budynków, inteligentnych miast energii, wielopaliwowych bloków z magazynami ciepła lub chłodu; produkcii, transportu, magazynowanie i wykorzystanie wodoru; stabilnego bezemisyjnego źródła energii oraz samowystarczalnych klastrów energetycznych. Na pierwszy nabór przeznaczone zostały środki w wysokości 300 mln zł. Pilotażem, zaplanowanym w I kwartale 2021 r., zostanie objęty obszar produkcji, transportu, magazynowania i wykorzystania wodoru. Kryterium innowacyjności jest w programie kluczowe i jego spełnienie jest obligatoryjne dla każdego, kto chce zostać jego beneficjentem, a mogą to być przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców.
Czy może Pan powiedzieć na jakim jesteśmy etapie jeśli chodzi o udział OZE w miksie energetycznym Polski, zbliżamy się do ustalonych 15 procent?
Od 2018 r. nastąpił wzrost udziału OZE we wszystkich sektorach i technologiach. Stąd istotne zmiany w polskim miksie energetycznym. Aktualnie ponad 12 GW mocy zainstalowanych w krajowym systemie elektroenergetycznym pochodzi z odnawialnych źródeł energii. Obserwujemy bezprecedensową dynamikę rozwoju mikroinstalacji – głównie fotowoltaicznych i aktywizację odbiorców energii. Od 2018 r. nastąpił wzrost mocy w instalacjach PV z 500 MW do ponad 3,9 GW (wg stanu na 1 stycznia 2021 r.).
„Dekarbonizacja” to w ostatnim czasie często używane słowo. Biorąc pod uwagę wszystkie aspekty tej transformacji czy jesteśmy w stanie jako kraj sprostać wymaganiom i terminom narzuconym przez UE?
PEP2040, zgodnie z celami Porozumienia paryskiego, wprowadza nas na ścieżkę w kierunku neutralności klimatycznej. Umożliwi nam to dalszą realizację niezbędnych przemian w krajowej energetyce. Pewne kamienie milowe zostaną osiągnięte w 2030 r., kolejne w 2040 r. Projekt PEP 2040 odpowiada na wyzwanie, jakim jest przejście na źródła energii bardziej przyjazne środowisku w sposób racjonalny i odpowiedzialny, nie doprowadzający do nadmiernych obciążeń w budżetach domowych, pogłębiania zjawiska ubóstwa energetycznego czy osłabienia gospodarki krajowej, regionów i degradacji przemysłu. Neutralność klimatyczna będzie jednak wymagała ogromnych zmian nie tylko w energetyce, lecz również całej gospodarce – z tego powodu, aby określić jej perspektywę konieczne są zakrojone na szeroką skalę analizy. Ze względu na szczególny punkt startowy Polski, nasza transformacja w kierunku zeroemisyjności będzie wymagać znacznie większego wysiłku niż w innych państwach UE.
Jak Pan ocenia efekty programu „Mój Prąd”? Wg analityków rynku obecnie należymy do czołówki europejskiej jeśli chodzi wykorzystywanie technologii fotowoltaicznej, czy to zasługa programu czy innych uwarunkowań?
Pierwszy tysiąc megawatów z indywidualnych paneli fotowoltaicznych uzyskiwaliśmy przez 8 lat. Ostatni tysiąc megawatów już tylko osiem miesięcy. W ubiegłym roku ponad 200 tys. polskich rodzin stało się prosumentami, czyli tymi którzy produkują energię na własne potrzeby. Dzięki temu podnosi się również bezpieczeństwo energetyczne Polski. 31 grudnia 2020 r. mieliśmy 457 tys. prosumentów, a pięć lat wcześniej było jedynie 4 tys. indywidualnych producentów energii. Oznacza to, że w tym czasie liczba ta wzrosła o 11 tys. proc. To w dużej mierze zasługa programu „Mój Prąd”. W czerwcu świętowaliśmy 100 tys. wniosek w tym programie, a do zakończenia tej edycji programu wpłynęło ich ponad 265 tys.
Czy włączenie komercyjnych banków do programu Czyste Powietrze zagwarantuje powodzenie przedsięwzięcia?
2 lutego ruszył nabór wniosków dla banków, które chcą dołączyć do programu „Czyste Powietrze”, a od połowy roku planowane jest udostępnienie pierwszych środków kredytowych dla Polaków. Liczymy, że będzie to istotne wsparcie inwestycyjne dla gospodarstw domowych, które umożliwi przeznaczenie dotacji na spłatę części kredytu. Zainteresowane banki – zarówno komercyjne, jak i zrzeszenia banków spółdzielczych swoje aplikacje mogły składać do 23 lutego 2021 r. Współpraca z sektorem bankowym to przede wszystkim odpowiedź na powszechne oczekiwanie na produkt łączący dotację, dostępną w ramach programu „Czyste Powietrze”, z finansowaniem inwestycji z kredytu bankowego. Jest to również realizacja rekomendacji Banku Światowego.
Zielony Ład to europejska strategia przyjęta na przełomie 2019 i 2020 roku. Czy w związku z pandemią istnieje zagrożenie w realizacji założeń tego planu?
Pandemia koronawirusa zostawia ogromne ślady na każdym polu. Jednym z kluczowych elementów procesu wychodzenia z kryzysu gospodarczego, związanego właśnie z pandemią COVID-19, jest wzrost znaczenia i wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Wpłynie to na rozwój gospodarczy oraz aktywizację lokalnych społeczności. Rozwój OZE jako jedno z narzędzi do odbudowy gospodarki pozwoli na skok rozwojowy naszego kraju, dzięki m.in. zagospodarowaniu nowych nisz rynkowych i awansowaniu w łańcuchach dostaw.
Skala wyzwań związana z realizacją ambitnego programu Europejskiego Zielonego Ładu, ogłoszonego przez Komisję Europejską jest ogromna i będzie wymagała znacznych inwestycji. Polska podjęła decyzję o stopniowej redukcji udziału węgla w miksie energetycznym, co zostało już wyrażone w ramach Krajowy plan na rzecz energii i klimatu i projekcie Polityki Energetycznej Polski 2040.
Dla przeprowadzenia transformacji w sposób sprawiedliwy KE zaproponowała specjalny mechanizm mający na celu wsparcie regionów najbardziej dotkniętym transformacją energetyczną, tzw. Mechanizm Sprawiedliwej Transformacji. Obejmuje on Fundusz Sprawiedliwej Transformacji, szczególne wsparcie za pośrednictwem InvestEU oraz instrumentu pożyczkowego dla sektora publicznego utworzony przez EBI.
Dziękuję za rozmowę,
Jacek Szczęsny
