Ferry Cserep, VI Smart Communications and Technology Forum: „W większości krajów regulacje zawsze są lekko opóźnione – to technologia przesuwa granice i wymusza postęp”
Dyskusja na temat rozwoju projektów smart grid/ meetering w Polsce trwa niezmiennie już kilka lat. W porównaniu do innych krajów Unii Europejskiej Polska jest pod względem implementacji inteligentnych liczników w grupie o średnim poziomie wdrożeń. Szesnaście państw członkowskich Unii Europejskiej (Austria, Dania, Estonia, Finlandia, Grecja, Hiszpania, Irlandia, Luksemburg, Malta, Holandia, Polska, Rumunia, Szwecja, Włochy i Wielka Brytania) przeprowadza obecnie szeroko zakrojone działania służące rozpowszechnieniu „inteligentnych” liczników do roku 2020:
- Rynek szwedzki jest w 100% oparty na inteligentnych rozwiązaniach już od 2010 roku.
- Na rynku brytyjskim rozpoczęto instalacje na dużą skalę w 2013 roku. 53 mln „inteligentnych” liczników energii elektrycznej i gazu ma zostać zainstalowane do roku 2019.
- Regulacje założenia francuskie zakładają montaż „inteligentnych” liczników do roku 2016 u wszystkich odbiorców energii elektrycznej
- Natomiast we Włoszech do końca roku 2010 funkcjonowało już 33,5 mln „inteligentnych” liczników (90% odbiorców).
- W Niemczech nie zgodzono się natomiast na instalację liczników w starym budownictwie, a jedynie w nowych inwestycjach o odpowiednim poziomie efektywności energetycznej
Do roku 2020 w Polsce planuje się montaż inteligentnych liczników energii u co najmniej 80% odbiorców. To duże wyzwanie i koszty. Obecnie wdrożenia liczników inteligentnych prowadzone są przez operatorów sieci dystrybucyjnej: Energa Operator SA na północy kraju, która posiada zabudowanych ponad 800 tys. liczników AMI w technologii PLC, oraz warszawski RWE Stoen – 100 tys. liczników AMI. Duże wdrożenie realizuje również Tauron we Wrocławiu. Odbywa się to w ramach projektu AMIplus Smart City Wrocław, którego celem jest dostarczenie klientom narzędzi do monitorowania zużycia energii, a operatorowi systemu umożliwienie szybszego wykrywania awarii. Liczniki mogą współpracować z automatyką domową, zaś dostęp do informacji o zużyciu energii jest możliwy poprzez przeglądarkę internetową i urządzenia mobilne. Docelowo, do lutego 2017 roku, firma planuje zamontować ponad 330 tysięcy tego typu liczników.
Pomimo wymienionych projektów sytuacja Polska nie jest łatwa. Brak jest bowiem przejrzystych rozwiązań legislacyjnych i organizacyjnych, co nie zachęca inwestorów do zaangażowania się w te rozwiązania. Polska ma spory potencjał dla tego typu inwestycji ale Prawo Energetyczne nie zniosło nadal barier w zakresie instalacji kluczowych elementów sieci inteligentnej a w szczególności inteligentnych liczników – to główne konkluzje dyskusji odbywającej się w trakcie 6-tej edycji Smart Communications and Technology Forum, które odbyło się w dniu 16 czerwca 2016 w Warszawie.
Forum to cyklicznie wydarzenie odbywające się w Polsce, w całości poświęcone tematyce szeroko pojętego smart grids i smart metering, którego tematyka dyktowana jest dynamicznymi zmianami w otoczeniu regulacyjnym i rynkowym. Głównym celem forum jest zgromadzenie ekspertów z zakresu smart grid i smart metering z wielu krajów, aby wspólnie mogli wymieniać doświadczenia w zakresie najnowszych osiągnięć. Wydarzenie rokrocznie gromadzi szerokie spektrum przedstawicieli rynku, w tym: ekspertów sektora energetycznego i gazowego, przedstawicieli sektora komunalnego i administracji, dostawców rozwiązań, naukowców, inżynierów, technologów, organizacje branżowe, instytucje finansowe jak również przedstawicieli rządu. Od pierwszej edycji Forum odwiedziło nas ponad 1000 uczestników. Natomiast na obecnej edycji konferencji gościło blisko 150 ekspertów.
Perspektywa regulacyjna rozwoju SG i SM w Polsce
Dr Tomasz Kowalak w trakcie swojej prezentacji komentowal m.in. kwestie Nowej Wzorcowej Specyfikacji Technicznej, implikacji dla branży IT I sektora elektroenergetycznego. Jak podkreślał: “…kierunek wdrożenia został zdefiniowany właściwie, natomiast skuteczność jego implementacji zależy głownie od strategicznych decyzji politycznych, które muszą znaleźć przełożenie w legislacji. Ponaddto Prezes URE musi byc zdeterminowanym strażnikiem równowagi interesów przedsiębiorstw energetycznych i odbiorców energii, poprzez: decyzje taryfowe, finansujące uzgodnione plany rozwoju – w segmencie OSD.” – dodał Kowalak.
W trakcie debaty panelowej eksperci odnosili się do kwestii ekonomicznych i zachęt. Zdaniem dr Tomasza Kowalaka: „Kalkulacja długofalowa, wydaje się uzasadniać inwestycje w infrastrukturę AMI, niezależnie od warunków prawnych i niezależnie od zachęt regulacyjnych. To jest inwestycja, która jest korzystna sama w sobie. Narzędzie regulacyjne miałoby ją tylko zdopingować.” Natomiast Tomasz Piasecki podkreślił że: „w 2009- 2010 r. Energa opracowała bardzo szczegółowe studium wykonalności (aspekty techniczne, ekonomiczne). Z tej analizy jasno wynikało, że projekt jest opłacalny bez żadnego dodatkowego wsparcia finansowego. Choć ewentualna dodatkowa zachęta byłaby zapewne stymulująca i mile widziana.”
Natomiast Ferry Cserep, CEO NETINIUM stwierdził że: „W większości krajów regulacje zawsze są lekko opóźnione – to technologia przesuwa granice i wymusza postęp”. Prelegent przedstawił podejście administracji holenderskiej, gdzie przyjęto rozwiązanie, w którym maksymalnie ograniczono ramy prawne by przez jakiś czas stworzyć przestrzeń do testowania pilotażowych rozwiązań.
Ograniczenie poziomu strat energii w sieciach a liczniki bilansujące na stacjach transformatorowych
Rafał Świstak, Specjalista Obszaru Zagadnień Dystrybucyjnych i Technicznych z Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej zwrócił natomiast uwagę na kwestie instalacji tzw. liczników bilansujących w stacjach transformatorowych SN/nN. Podkreślił, że: „wykorzystanie ich funkcjonalności pozwoli m.in. na bilansowanie sieci nN. Pomiary i dane jakie są pozyskiwane, gromadzone i udostępnianie przez liczniki mogą wpłynąć na usprawnienie wielu procesów realizowanych przez OSD. Największą jednak korzyścią jest bieżące monitorowanie parametrów obciążenia sieci, co w zdecydowany sposób podniesie poziom bezpieczeństwa energetycznego.”.„Informacja jaką niosą liczniki przyczyni się również do ograniczenia poziomu strat oraz ewentualnych kradzieży infrastruktury. Z danych pochodzących z tych liczników skorzysta również Urząd Regulacji Energetyki w zakresie monitorowania jakości dostarczanej energii do odbiorców”. W tym miejscu warto wspomnieć, że zrzeszeni w PTPiREE czterej z pięciu największych polskich Operatorów Systemów Dystrybucyjnych(tj. TAURON Dystrybucja, PGE Dystrybucja, ENEA Operator oraz RWE Stoen Operator), zakończyli Dialog Techniczny poprzedzający kolejny wspólny zakup bilansujących liczników energii elektrycznej.
Wdrażanie liczników inteligentnych
Odnosząc się do roli Regulatora i Rządu we wdrażaniu inteligentnych sieci i inteligentnych rozwiązań pomiarowych – Rafał podkreślił potrzebę wprowadzenia spójnych i stabilnych mechanizmów prawnych i taryfowych, które umożliwią Operatorom realizację wieloletnich projektów wdrożeniowych w tym zakresie. Przedstawił również obecny stan zaawansowania projektów jakie realizują Operatorzy zrzeszeni w PTPiREE. Do końca roku blisko 1,5 mln gospodarstw domowych będzie miało zainstalowane liczniki inteligentne co oznacza, że w zasięgu inteligentnego opomiarowania znajdzie się blisko 10% gospodarstw domowych w kraju. Obecnie liczba liczników jakie są już zainstalowane przekroczyła milion sztuk.
W dyskusji o smart grid pojawił się też kontekst przyłączania do sieci niestabilnych z natury odnawialnych źródeł energii (OZE) oraz kwestii redukcji emisji CO2. Dr Amnon Shpira – były prezes Israeli ERO (Izraelskiego Urzędu Regulacji Energetyki) podkreślał, że sieć musi być coraz bardziej elastyczna, aby obsłużyła więcej źródeł odnawialnych. Ponadto z powodu wyczerpywania się surowców energetycznych, konieczności ograniczenia strat powstających podczas wytwarzania, przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej oraz obaw o stan środowiska naturalnego człowieka (redukcja emisji CO2) należy sukcesywnie wdrażać ideę inteligentnych systemów dostarczania i monitorowania przepływu energii.
Komunikacja i interoperacyjność w sieciach Smart Grid
„Barierą podczas wdrażania rozwiązań smart grid / metering jest: interoperacyjność, dostępność i wymienność część składowych całego systemu. Dlatego też bardzo ważne jest by implementowana technologia była sprawdzona, nowoczesna i jednocześnie w miarę tania”- tymi słowami rozpoczął swą wypowiedź Tomasz Piasecki, IT Architekt w Energa-Operator, Członek Zarządu Stowarzyszenia PRIME Alliance. W swej prezentacji odnosił się do wymagań wymienności (zastępowalności) poszczególnych urządzeń, wchodzących w skład infrastruktury inteligentnej sieci. Ekspert reprezentował międzynarodowe zrzeszenie promujące otwarty standard komunikacji w inteligentnych sieciach energetycznych – PRIME Alliance (PRIME = PoweRline Intelligent Metering Evolution), do którego należą czołowe, światowe firmy współtworzące inteligentne systemy pomiarowe. Celem organizacji jest stworzenie i rozwój standardu PLC pozwalającego na swobodną komunikację i wymianę informacji pomiędzy podmiotami sieci poprzez zastosowanie: „inteligentnych” systemów opomiarowania, kontroli nad siecią i aplikacjami monitorującymi infrastrukturą średniego i wysokiego napięcia, a także kontroli zużycia i poboru w domach odbiorców. Jak podkreślił Tomasz Piasecki: „ Standard Prime 1.4 jako technologia komunikacyjna, idealnie wpisuje się w potrzeby rynku. Z założenia jest standardem otwartym, oferującym rzeczywistą interoperacyjność. Zaznaczę, że nie jest to tylko specyfikacja dla „inteligentnych” systemów opomiarowania, można ja stosować znaczenie szerzej.”- dodał.
