Wywiad z dr.n. med. Moniką Pizon – absolwentką Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Od roku 2010 samodzielny pracownik naukowy w laboratorium SIMFO GmbH w Bayreuth na terenie Niemiec. Swoja działalność naukową koncentruje na krążących komórkach nowotworowych oraz krążących macierzystych komórkach nowotworowych. Jest autorem i współautorem wielu publikacji oraz doniesień naukowych prezentowanych na całym świecie.
Od kilku lat zajmuje się Pani biologią nowotworów. Na czym koncentrują się Pani badania?
Od 6 lat pracuje w laboratorium naukowym w Bayreuth i zajmuje się biologia krążących komórek nowotworowych( circulating tumor cells, CTCs). Krążące komórki nowotworowe są komórkami oddzielonymi od guza pierwotnego i /lub ognisk przerzutowych, które są obecne we krwi obwodowej a ich profil antygenowy i genetyczny odpowiada charakterystyce danego nowotworu. Badania naukowe pokazują kluczowa role CTCs w procesie powstawania przerzutów, jednak mechanizm ich powstawania nie został do końca poznany.
Na jakim etapie choroby nowotworowej CTCs pojawiają się we krwi?
Niestety już w początkowym stadium choroby nowotworowej CTCs obecne są we krwi, ponieważ, nawet niewielki guz zbudowany jest z co najmniej kilku milionów komórek nowotworowych i codziennie pewna ich cześć przenika do krwioobiegu.
Czy wszystkie CTCs mogą się osiedlać w innych organach i tworzyć przerzuty?
Na pewno nie, ponieważ zdolność rozrostu CTCs w guz jest ograniczona. Nie wiadomo, dlaczego część CTCs jest zdolna zasiedlać i rozwijać się w guz w pewnych narządach a w innych podobny proces nie zachodzi.
Czy są metody pozwalające na oznaczenie ilości CTCs we krwi?
Wykrywanie CTCs we krwi obwodowej jest przedmiotem licznych badań na całym świecie. Jedna z takich metod, która została opracowana w naszym laboratorium jest metoda maintrac, a wykrywanie CTCs opiera się na ocenie antygenu adhezyjnego komórek nabłonkowych (ang. epithelial cell adhesion molecule-EpCAM). Antygen ten nie występuje fizjologicznie na nienowotworowych komórkach obecnych we krwi.
W przypadku jakich rodzajów nowotworów możemy wykonać to badanie?
We wszystkich guzach nabłonkowych takich jak np. rak piersi, prostaty, płuc, jelita grubego. Pewne ograniczenia pojawiają się w przypadku guzów centralnego systemu nerwowego, ponieważ CTCs nie przechodzą przez nieuszkodzona barierę krew-mozg, jednak często bariera ta poprzez proces nowotworowy, chemioterapie czy naświetlania jest uszkodzona i też jesteśmy w stanie określić ilość CTCs. Nasza metoda nie znajduje zastosowania w nowotworach układu krwiotwórczego i chłoniakach.
Jakie korzyści dla pacjenta i lekarza ma badanie ilości CTCs?
Korzyści jest wiele, ale według mnie najważniejsza rzeczą jest monitorowanie odpowiedzi na zastosowane leczenie. Przy zastosowaniu skutecznej terapii liczba CTCs spada, natomiast wzrost ich ilości podczas chemioterapii powinien być sygnałem dla lekarza prowadzącego do modyfikacji protokołu leczenia. Również po zakończeniu leczenia badanie maintrac pozwala we wczesnym stadium wykryć nawrót choroby nowotworowej.
Czy przy pomocy badania maintrac można oznaczyć wrażliwość nowotworu na leki?
W celu wykonania standardowego badania chemowrażliwości potrzebna jest tkanka nowotworowa. Wielokrotnie jest to niemożliwe lub wiąże się z wysokim ryzykiem dla pacjenta. Należy wspomnieć tez o ciągłych zmianach jakie zachodzą w komórkach nowotworowych podczas leczenia i o tym ze komórki nowotworowe wykazują wysoka heterogenność (różnorodność) pomiędzy sobą. Zastosowanie CTCs jako tzw. płynnej biopsji umożliwia nam bezinwazyjne sprawdzenie chemowrażliwości w dowolnym czasie trwania choroby. Codziennie oznaczamy wrażliwość CTC na standardowe chemoterapeutyki i preparaty medycyny alternatywnej
Jakie inne badania możecie Państwo wykonać przy użyciu CTCs?
Dzięki metodzie maintrac możemy dodatkowo charakteryzować CTCs oceniając np. receptory estrogenowe, progesteronowe, HER2, androgenowe co ma istotne znaczenie w terapii podtrzymującej w raku piersi.
Możemy tez przy pomocy metod biologii molekularnej określić obecność mutacji istotnych przy doborze tzw. terapii celowanej.
Ile krwi należy pobrać do badania?
15 ml krwi należy pobrać do probówki K2_EDTA i wysłać do naszego laboratorium. maintrac pozwala na dokładne określenie liczby CTCs w próbce krwi do 72h od czasu jej pobrania.
Dlaczego metoda maintac i laboratorium dr. Pachmanna w Niemczech?
Skuteczność naszej metody stale potwierdzamy wieloma badaniami naukowymi, które publikujemy w wysoko renomowanych czasopismach medycznych, oraz prezentujemy na międzynarodowych konferencjach naukowych.
Metoda nasza charakteryzuje się wysoka czułością i swoistością, ponieważ nie stosujemy żadnych metod utrwalania, zagęszczania i izolacji CTCs. Laboratorium dr. Pachmanna posiada od 2005 roku akredytację według norm DIN EN ISO 15189
Perspektywy na przyszłość?
Mam nadzieje ze niebawem ocena ilości CTCs i ich charakterystyka zagości na stale w schematach leczenia, co może znacznie poprawić wyniki leczenia onkologicznego i dostosować leczenie indywidualnie do potrzeb danego pacjenta.
