Ogród ekologiczny to miejsce spójne z naturalnym otoczeniem. Projektując go powinniśmy zadbać o zastaną w nim roślinność oraz zwierzęta. Ogród przyjazny środowisku wpływa na ochronę bioróżnorodności, w trakcie uprawiania ważne są: naturalne nawożenie, oszczędzanie wody, ochrona naturalnych roślin i zwierząt.
Przyczyną wielu problemów środowiskowych, w tym postępującej utraty bioróżnorodności jest nadmierna ingerencja człowieka w naturalne funkcjonowanie przyrody. Zamiast dostosowywać otoczenie do naszych potrzeb, powinniśmy zacząć z nim współpracować. Problem ten dotyczy również naszych ogrodów, które jak się okazuje – nie zawsze są miejscami przyjaznymi środowisku.
Czym jest ogród ekologiczny?
Bujna roślinność zamiast równo skoszonego trawnika? Chwasty w sąsiedztwie kolorowych kwiatów? Nierówny żywopłot? Brzmi jak koszmar niejednego ogrodnika. W rzeczywistości to pomysł na ekologiczny ogród – miejsce przyjazne środowisku i spójne z zastanym krajobrazem.
Przykład ogrodu ekologicznego – Anielskie Ogrody
Ogród ekologiczny to ogród stworzony z myślą o potrzebach innych gatunków, a nie tylko potrzebach ludzi. Jest to też miejsce, w którym wiele elementów naśladuje środowisko naturalne – tłumaczy Bogdan Kasperski, współzałożyciel Anielskich Ogrodów. Projektując przestrzeń wokół domu lub na balkonie, powinniśmy więc zadbać o naturalne otoczenie. W ogrodzie ekologicznym najważniejsze jest obserwowanie – pogody, roślinności, zwierząt. Wszystko po to, aby zapewnić sobie i naturze prawidłowo funkcjonujący ekosystem.
6 kroków do ogrodu przyjaznego środowisku
Założenie i uprawianie ogrodu ekologicznego wydaje się proste i mało angażujące. W końcu już sama idea zielonych, przydomowych zagajników wiąże się z naturą. Aby tak jednak było, należy ograniczyć naszą ingerencję w naturalny ekosystem działki. Jednym z najczęściej popełnianych błędów w polskich ogrodach jest niszczenie naturalnej gleby poprzez stosowanie różnego rodzaju trutek chemicznych oraz nadmierne ubijanie ziemi. Kolejnym grzechem rodzimych ogrodników jest degradacja bioróżnorodności. Dotyczy to zarówno zwierząt, którym tworzymy nieprzyjazne warunki do bytowania, jak i naturalnej roślinności, zastępowanej przez rośliny niedostosowane do warunków atmosferycznych. W ogrodzie ekologicznym bardzo ważne jest, aby zachować zastaną tam naturę i dostosować się do niej.
Bądźmy gościnni dla zwierząt
Niezbędną częścią funkcjonowania ekosystemu są zwierzęta. Dotyczy to również naszych ogrodów, w których obecność zwierząt poprawia jakość gleby oraz zdrowotność roślin. To nasi sojusznicy w utrzymaniu zdrowej, przydomowej przestrzeni. Liczne bezkręgowce żywią się resztkami organicznymi, napowietrzają glebę i tworzą próchnicę. Drapieżne chrząszcze, mrówki, osy i krety polują na roślinożerców – na przykład na mszyce czy turkucie podjadki. Mrówki, komary i muchy są pokarmem ptaków, które zjadają też inne owady oraz ich larwy. Muchówki i pluskwiaki zapylają kwiaty. Szpaki z kolei zjadają więcej owadów niż czereśni. Takich przykładów jest mnóstwo. Dzikie zwierzęta chronią nasze uprawy i dbają o równowagę w ogrodzie. Naszym zadaniem jest chronić je i zapewnić odpowiednie oraz, co najważniejsze, przyjazne warunki do bytowania. Dbając o zwierzęta, warto unikać zbyt niskiego koszenia trawników. Bardzo dobrym i przyjaznym zwierzętom rozwiązaniem jest wydzielenie kawałka przestrzeni na łąkę kwietną z kwiatami miododajnymi, które będą schronieniem np. dla pszczół. Przykładem takich kwiatów są popularne w polskich ogrodach berberys, astra czy naparstnica.
Grodzenie dla środowiska
Najlepsze dla krajobrazu i środowiska jest wydzielenie otwartych przestrzeni w naszych ogrodach i nieodgradzanie się od otoczenia. Nie zawsze jest to jednak możliwe, zwłaszcza na osiedlach, na których domy są usytuowane blisko siebie. Alternatywą dla betonowych ogrodzeń, zatrzymujących wodę, są żywopłoty. To najbardziej estetyczne i równocześnie przyjazne dla zwierząt rozwiązanie. Odpowiednio zaplanowany żywopłot zapewni prywatność domownikom, izolację od hałasu, ale również będzie korytarzem umożliwiającym przemieszczanie się drobnym stworzeniom. Wybrane gatunki roślin przyczynią się również do lepszego magazynowania deszczówki. W tym celu najlepiej sprawdzą się ligustr pospolity, berberys, głóg czy dzika róża. To świetna, rodzima alternatywa dla wszechobecnych
w polskich ogrodach tuj.
Zadrzewianie zgodne z naturą
Tym, co w dużej mierze tworzy strukturę oraz charakter ogrodu, są drzewa i krzewy. Warto pamiętać, aby właściwie dobierać gatunki do siedliska. Drzewa to organizmy długowieczne, rosnące stosunkowo powoli, więc ważne jest, aby dobrze czuły się w miejscu, które dla nich wybierzemy. Drzewa nie potrzebują i nie lubią cięcia. Każde cięcie poza formowaniem we wczesnej młodości źle wpływa na ich zdrowie, długość życia i urodę. Powinniśmy tak dobierać i sadzić drzewa, aby nie trzeba było ich w przyszłości ciąć: w odpowiedniej odległości od siebie nawzajem, budynku i infrastruktury – tłumaczy Małgorzata Piszczek z Ledum Ogrody.
Ważne jest również, aby drzewa nie rosły na naszych działkach samotnie. Potrzebują innych drzew, krzewów i bylin w pobliżu, między innymi dlatego, żeby opadłe liście mogły leżeć pod nimi aż do naturalnego rozkładu. Wybierając gatunki do nasadzeń, stawiajmy na te liściaste. Dają one większą różnorodność biologiczną oraz są bardziej zintegrowane z lokalnym krajobrazem. Nie oznacza to oczywiście, że musimy całkowicie rezygnować z iglaków. Warto jednak, aby pojawiały się one w naszych ogrodach wtedy, kiedy w sąsiedztwie znajduje się las iglasty lub mieszany.
Nawożenie i środki ochronne
Jedną z największych bolączek przy uprawie roślin jest kwestia nawożenia oraz ochrony przed szkodnikami. Wielu z nas sięga wówczas po chemiczne preparaty, które szybko zwalczają ten problem. Aby nasz ogród żył w zgodzie z naturą, warto zapoznać się z naturalnymi metodami ochrony i nawożenia. Łyżeczka zdrowej gleby zawiera około 4 miliardy żywych organizmów, dlatego nawożenie w sposób organiczny podtrzymuje bioróżnorodność. Do nawożenia idealnie nadają się kompost, obornik, wywary czy gnojówki z roślin. W tym celu można również wykorzystać materiały roślinne, czyli różnego rodzaju ściółki z kory, siana, trocin czy słomy – wymienia Bogdan Kasperski.
Oszczędne podlewanie
Istotnym aspektem w utrzymaniu ogrodu ekologicznego jest zrównoważone gospodarowanie wodą. Ilość opadów w naszym kraju pozwala przynajmniej na okresowe korzystanie z wody deszczowej. Jeden litr zużytej deszczówki to oszczędność jednego litra wody pitnej. W momencie tak dużego kryzysu wodnego każda oszczędność jest na wagę złota, a nasze ogrody dają nam duże pole do popisu. Deszczówkę do nawadniania roślin możemy pozyskiwać z dachów, balkonów czy tarasów. W ostatnich latach coraz popularniejsze staje się stosowanie profesjonalnych rozwiązań do jej gromadzenia. Jest to możliwe dzięki podłączeniu zbiornika do systemu rynnowego. Na ograniczenie zużycia wody podczas podlewania roślin pozwalają również systemy nawadniania kroplowego, umożliwiające precyzyjne podanie określonej ilości wody bezpośrednio do korzeni roślin. Projektując ogród, warto pamiętać również o tworzeniu przepuszczalnych powierzchni. W tym celu można wykorzystywać takie materiały, jak żwir czy ażurowe płyty ekologiczne. Ważne, aby woda wsiąkała w grunt. Innym sposobem na oszczędność jest ściółkowanie ziemi. Przykryta powierzchnia będzie wolniej wysychała, a tym samym wymagała rzadszego podlewania.
Cykl webinarów edukacyjnych
Webinar „Ekologia w ogrodzie. Jak uprawiać rośliny w duchu zero waste?” to trzecie już spotkanie w ramach kampanii społecznej Zielona Ostoja Renault. W oczekiwaniu na powstanie ekolabu na terenie Otwocka oraz warsztatów, które mają się tam odbywać, organizatorzy postanowili przeprowadzić serię inspirujących spotkań online. Każde z nich podejmuje inne zagadnienie z zakresu ochrony środowiska naturalnego, takie jak ochrona zasobów leśnych, ograniczanie plastiku czy ekownętrze. Rozmowy z ekspertami z danej dziedziny przeprowadza Paulina Górska, autorka bloga Eko Paulina Górska.
Materiał powstał we współpracy z Małgorzatą Piszczek, architektką krajobrazu w Ledum Ogrody, oraz Bogdanem Kasperskim, ekoogrodnikiem oraz współzałożycielem Anielskich Ogrodów.
