Od 2024 roku obowiązek raportowania ESG obejmie przedsiębiorstwa, które spełniają co najmniej dwa z trzech kryteriów: zatrudniają ponad 250 pracowników, osiągają przychody powyżej 40 mln euro rocznie lub posiadają aktywa o wartości przekraczającej 20 mln euro. Taki wymóg nałoży dyrektywa CSDR. Szacuje się, że obowiązek ten dotknie około 50 tysięcy firm w całej Unii Europejskiej, w tym ponad 3 tysiące w Polsce. W kolejnych latach regulacje obejmą szerszą grupę – w 2026 także małe i średnie przedsiębiorstwa notowane na rynkach regulowanych będą musiały zdać raport ESG.
Jednym z głównych elementów raportu ESG jest wykazanie emisji CO2 w tonach przez daną firmę. Równie szczegółowo organizacje muszą przedstawić działania, jakie podejmują, aby tę emisję zredukować. Dokument ma zawierać wyniki, które są mierzalne, zweryfikowane i zgodne z uznanymi standardami raportowania, takimi jak GHG Protocol. Te wymogi ściśle łączą się z celami dekarbonizacyjnymi Unii Europejskiej określonymi m.in. w Europejskim Zielonym Ładzie czy strategii neutralności klimatycznej do 2050 roku. Docelowo firmy będą musiały osiągnąć zerową emisję netto, a w bieżącym monitorowaniu postępów mają pomóc Unii właśnie raporty ESG.
Dokładność raportowanych danych jest jednak jedną z największych bolączek firm. W badaniu PwC CSRD Survey aż 59% respondentów z Europy wskazało ją jako wysoką lub bardzo wysoką przeszkodę dla ich organizacji w raportowaniu ESG[1]. Jednym ze sposobów, w jaki przedsiębiorstwa mogą ułatwić sobie proces zarządzania tymi danymi, jest wybieranie takich metod zmniejszania emisyjności, które pozwalają na precyzyjne monitorowanie i weryfikowanie wyników. Należy do nich m.in. wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, które można raportować na podstawie iIości wyprodukowanej energii odnawialnej (w MWh), porównując emisję CO2 związaną z wykorzystaniem energii z odnawialnych i tradycyjnych źródeł. Innym sposobem jest zwiększanie efektywności energetycznej, np. poprzez nowe oświetlenie czy lepszą izolację budynków. Po wdrożeniu takich modernizacji firma może porównać poziom zużywanej energii (w kWh) i tym samym wykazać stopień redukcji CO2.
W Europie rośnie także popularność certyfikatów węglowych – ich sprzedaż w 2022 roku wzrosła o 82% w stosunku do poprzedniego roku[2]. Certyfikat węglowy to potwierdzenie usunięcia 1 tony CO₂ z atmosfery, co umożliwia firmom kompensację trudnych do wyeliminowania emisji. Dzięki temu organizacje wspierają projekty ekologiczne, realnie przyczyniając się do walki ze zmianami klimatu. Pochodzą z projektów ekologicznych, takich jak zalesianie, rolnictwo regeneratywne czy projekty związane z odnawialnymi źródłami energii. Każda transakcja musi być potwierdzona przez niezależne podmioty, co zapewnia, że faktyczna redukcja emisji miała miejsce.
To nie tylko narzędzie do kompensacji emisji, ale także realne wsparcie dla projektów pochłaniających CO2, których efekty są mierzalne i weryfikowalne. Firmy mogą precyzyjnie śledzić, w jaki sposób ich inwestycje wpływają na redukcję emisji, co ma szczególne znaczenie w kontekście wymogów raportowania ESG. W przypadku HeavyFinance zakup certyfikatów węglowych to także wsparcie dla polskiego rolnictwa, które wdraża praktyki regeneratywne, przyczyniające się do dekarbonizacji krajowej – wyjaśnia Eryk Frontczak, Head of Carbon Farming w HeavyFinance.
Oprócz precyzyjnych wymogów dotyczących danych raportowanych w ramach ESG Unia Europejska określa także daleko idące konsekwencje w przypadku niedopełnienia obowiązku złożenia raportu. Zaczynając od kar finansowych, których wysokość w Polsce w zależności od wielkości firmy i skali uchybienia może wynieść nawet setki tysięcy złotych, przez problemy prawne – postępowania kontrolne mogą skutkować dodatkowymi sankcjami, a w przypadku spółek giełdowych nawet do wycofania z giełdy – aż po utratę reputacji wśród konsumentów, inwestorów czy partnerów biznesowych. Mimo tak poważnych reperkusji skala świadomości dotyczący raportowania ESG pozostaje na niskim poziomie. Według badań Grant Thornton blisko 2/3 kierujących dużymi i średnimi firmami w Polsce nie wie, czy i kiedy ich organizacja zostanie objęta tym obowiązkiem[3].
Jednocześnie strategia zrównoważonego rozwoju to dla firm już nie tylko obowiązek prawny, a często kwestia być albo nie być. W badaniu przeprowadzonym przez PwC już w 2021 roku niemal 30% ankietowanych inwestorów deklarowało, że obniżyłoby wycenę lub nawet wycofałoby się z inwestycji, jeśli ryzyka ESG byłyby zbyt wysokie[4]. W raporcie „Zielone finanse po polsku” z 2023 roku każdy z przedstawicieli 12 banków, których aktywa odpowiadają za około 66% całej sumy bilansowej polskiego sektora bankowego, wskazał, że uwzględniają ocenę wyników ryzyka ESG w trakcie procesów udzielania kredytów[5].
Brak działań podejmowanych przez firmy w zakresie zrównoważonego rozwoju będzie skutkował nie tylko konsekwencjami prawnymi i finansowymi. Jest jeszcze druga, niemniej ważna, strona medalu, czyli konsumenci. Wśród nich świadomość tematów związanych z ESG dynamicznie rośnie. W 2023 roku aż 100% więcej respondentów znało rozwinięcie skrótu ESG w porównaniu do poprzedniego roku. W tym samym ogólnopolskim panelu badawczym Ariadna aż 39% ankietowanych zadeklarowało, że kupując produkty lub usługi zwracają uwagę na to, czy dany producent lub firma dba o środowisko naturalne[6]. To wszystko pokazuje, że działania z zakresu ESG nie są chwilowym trendem, a na rynku swoją pozycję umocnią firmy z długofalowymi strategiami zrównoważonego rozwoju – podkreśla Eryk Frontczak.
W najbliższych latach obowiązek raportowania ESG będzie się rozszerzał. Już do 2026 roku kolejne grupy firm zostaną objęte tymi regulacjami, co sprawi, że temat zrównoważonego rozwoju stanie się kluczowy nie tylko dla dużych korporacji, ale także dla średnich i małych przedsiębiorstw. Firmy, które przygotują się wcześniej, zyskają przewagę konkurencyjną zarówno w oczach konsumentów, jak i inwestorów.
[1] https://www.pwc.pl/pl/artykuly/nowe-technologie-a-wdrazanie-dyrektywy-csrd-i-raportowanie-esg.html
[2] https://www.marketdataforecast.com/market-reports/carbon-credits-market
[3] https://www.pap.pl/aktualnosci/badanie-wiekszosc-firm-nie-wie-czy-i-kiedy-zostana-objete-obowiazkiem-esg
[4] https://www.pwc.pl/pl/publikacje/esg-miecz-damoklesa-czy-szansa-na-strategiczna-zmiane.html
[5] https://www.pwc.pl/pl/publikacje/zielone-finanse-po-polsku.html
[6] https://www.gazetaprawna.pl/patronaty/artykuly/9399563,badania-rosnie-swiadomosc-zrownowazonego-rozwoju-wsrod-polskich-konsumentow.html
